Büyükdere Uçak Alanı

BÜYÜKDERE UÇAK ALANI Deniz uçaklarının sivil ulaşımda kullanıldığı dönemler ve 1920’lerin Büyükdere’si... O,şimdi orada olmasa bile bu hiç olmadığı anlamına gelmez. Peki ne zaman vardı?Zamanın oku ileriyi gösterse de geri gitmeyi becermelisin. Tarih kapıya çıkıp seni içeri buyur etmez.Kapıyı çalacaksın! Kapıyı çalacaksın ve yası çoktan bitmiş bir ölümün ete kana bürünmüşlüğüne tanık olacaksın.Niye mi? Sırf merak ettiğinden;önceden tasarlanmış bir sonuca bağlamak için değil,öyle bebek merakında, elini yüzünü bulaştırma pahasına çekinmeden.Gerçeğin şu yada bu biçimde üstünün örtülmesine izin vermeyeceğinden emin olarak...Elbette eksikler hatta yanlışlar olacak ama yine de bunları tespit edip düzeltecek bilgilere ortaya çıkma fırsatı vermenin mutluluğunu duyacağım.

Büyükdere o yıllarda sınırları çok daha geniş bir yerdi.Şimdiki bir çok mahallenin toplamının adıydı. Antikçağda Bathykolpos demişler:Derin koy... Tarihin aktardığına göre, 1.Haçlı seferinde komutan Godetroy de Bouillon ordugahını Büyükdere çayırında kurmuş(1096)...Osmanlı Padişahı 2.Selim avlanmak için buraya gelmeye başlayınca başka bir canlılık kazanmış,sonra Avcı Mehmet, sonra 3.Selim,sonra 2.Mahmut, derken av sahasına dönüşüvermiş... 19.Yüzyıl ortalarından itibaren İstanbul'da yaşayan Rumlar, Ermeniler, Fransızlar, İngilizler, İtalyanlar, ve Türkler için mesire,eğlence ve av yeri olarak kullanılan bir arazi: Büyükdere çayırı...Bu çayırın içinde Yedi Kardeşler Çınarı...Denize yakın,1902 yılında Sultan Vahdettin'in av köşkü olarak inşa ettirilen bina...Ve Birinci Dünya Savaşında bu arazinin askeri uçaklar için hava meydanı olarak kullanıldığı gerçeği... Söz konusu bina AERO ESPRESSO isimli İtalyan hava yolu şirketi tarafından kiralanmıştı.Şirket, deniz havacılığının canlı olduğu 1920'li yılların başında 12 Aralık 1923 yılında kurulmuştu.7 Mayıs 1924 tarihinde bir anlaşmayla İtalya-Yunanistan-Türkiye arasında ticari bir işletme hattı oluşturuldu. Aero Espresso elindeki Alman Dornier Wal (balina) deniz uçaklarıyla seferlerine başladı.Seferlerde kullanılan bu uçaklar 10 yolcu kapasiteliydi. Saatte 172 kilometre yol alan bu uçakların menzili ise 3600 kilometre idi.Versay anlaşmasının Almanya'ya uygulamaları nedeniyle Dornier uçaklarının imalatı İtalya'da gerçekleştiriliyordu.Türk hükümeti,şirkete 11 yıllık özel bir uçuş izni vermişti.

Aero Espresso'nun iki ana uçuş hattı vardı. Büyükdere'den kalkan uçak Atina'ya uğradıktan sonra İtalya'da Brindisi'ye inerdi.İkinci uçuş hattı ise Büyükdere- Atina-Rodos'tu. Biletler LloydTriestino şirketinin Galata Mumhane ve Galatasaray'da bulunan acentelerinde satılırdı. Şirketin uçaklarında Türk pilotlar da görev yapıyorlardı.Söz konusu şirketin 1936 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından satın alınmasıyla 1902 yılında yapıldığı söylenen bina millileşmiştir. Ertesi yıl Türk Hava Yolları kuruldu. Aero Espresso şirketinin Büyükdere'deki uçak hangarı ve bakım tesisleri,1941 yılında İkinci dünya savaşının şiddetli günlerinde İzmir'den İstanbul'a kaydırılan 5.Müstakil Tayyare taburunun ana üssü oldu.İkinci Dünya Savaşı günlerinde Balkanlara inen Alman ordularını kontrol etmek amacıyla tabur İngiliz Walrus ve Southampton tipi deniz uçaklarıyla İstanbul Boğazı yaklaşma sularında mayın keşfi, Batı Karadeniz ve Bulgaristan kıyılarında keşif-gözetleme uçuşları yaptı.Büyükdere'deki deniz havacılık faliyetleri 1946 yılında Walrus uçaklarının hizmetten çıkmasıyla son buldu.

#denizuçakları